खेलकुदमा खेलाडी पहिलो हो। खेलाडीले गर्ने प्रदर्शनमै खेलकुद क्षेत्रको भविष्य निर्धारण हुन्छ। खेलकुद क्षेत्रले प्रगति गरे, नगरेको मापन पनि खेलाडीको प्रदर्शनले निर्धारण गर्ने गर्छ। विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा खेलाडीको प्रदर्शन तथा व्यवहारले त्यस देशको समृद्धिलाई झल्काउने गर्छ। त्यसैले नै देशलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पहिचान दिलाउने प्रभावकारी दुतका रूपमा खेलाडीलाई हेरिन्छ।
तर नेपालमा भने खेलकुद क्षेत्र सधैँ कम प्राथमिकतामा पर्ने गरेको छ । सिंगो खेलकुद क्षेत्र नै प्राथमिकतामा नपरेपछि खेलाडी त उपेक्षामा पर्ने भइहाले । खासमा खेलाडीका लागि नै भनेर बजेटमा प्रत्यक्ष रूपमा कुनै कार्यक्रम नै निर्धारण गरिएको हुँदैन । ओलम्पिक, एहियाली खेलकुद तथा तथा दक्षिण एशियाली खेलुकद प्रतियोगितामा पदक जित्ने खेलाडीलाई प्रोत्साहनस्वरूप मासिक भत्ताबाहेक अरू रकम सीधै खेलाडीको हातमा पर्दैन। त्यसबाहेक खेलाडीले पाउने भनेको राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता हुँदा बन्द प्रशिक्षणमा बस्दा पाउने भत्ता तथा पुरस्कार मात्र हो ।
“जम्मा बजेटको एक प्रतिशत बजेट पनि खेलकुदमा आउँदैन। युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयमा आउने बजेट पनि चार तिर विभाजन हुन्छ,” राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्का आर्थिक प्रशासन शाखा प्रमुख रिखिराम पोखरेल भन्छन्, “राखेपमा आउने बजेट पनि प्रत्यक्ष रूपमा खेलाडीको सेवा सुविधामा जाने भन्ने हुँदैन। ओलम्पिक, दक्षिण एशियाली खेलकुद तथा सागमा पदक जित्नेहरूका लागि मासिक प्रोत्साहन भत्ता भनेर जान्छ। नभए प्रतियोगिताहरू हुँदा पाउने रकम नै हो खेलाडीले पाउने।”
आगामी बजेटबाट अपेक्षा
गत वर्ष १३औं सागबाहेक युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयको निम्ति ३ अर्ब ९९ करोड बजेट छुट्याइएको थियो । त्यसमध्ये ३ अर्ब ५ करोड बजेट राखेपमा गएको थियो। त्यसमध्ये ६५ करोड प्रशासनिक खर्च तथा कार्यक्रमका लागि ६५ करोडको हाराहारीमा बजेट आएको थियो। बाँकी सबै पूर्वाधार विकासमा गएको थियो।
“अहिलेसम्मको ट्रेन्ड हेर्ने हो भने सरकारले खेलकुदलाई खासै प्राथमिकतामा राखेको देखिँदैन। यसपटक झनै बजेट घटाइएको भन्ने छ। अहिलेसम्म खेलाडीकै लागि भनेर बजेट आएको देखिँदैन। प्रोत्साहन भत्ता भनेर आउँछ। खेलकुद विकास भनेर बजेट आउँछ त्यो पनि सही सदुपयोग हुदैन,” राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष दीपक श्रेष्ठ भन्छन्, “त्यही भएर हामीले बारम्बार खेलाडीलाई बाहै्र महिना प्रशिक्षणमा राख्नुपर्छ भन्छौं। तर यहाँ प्रतियोगिता शुरू हुनभन्दा एक, दुई महिनाअघि मात्र प्रशिक्षणमा राखिन्छ।”
युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. मानबहादुर बीकेले पनि मन्त्रालयमा आएको बजेटको ठुलो हिस्सा राखेपमा जाने भए पनि खेलाडीको सेवा सुविधाका लागि भनेर प्रत्यक्ष बजेट विनियोजन नहुने बताए। उनले आगामी बजेटका लागि नियमित सबै कार्यक्रममा बजेट माग गरिएको बताए।
“कोभिड-१९ महामारीले गर्दा यसपटक बजेटको ठुलो हिस्सा स्वास्थ्यमा जाने सम्भावना छ। तर हामीले निरन्तर रूपमा चलिरहेका सबै कार्यक्रमका लागि बजेट माग गरेका छौं। यस वर्ष नवौं राष्ट्रिय खेलकुद हुने भनिएको छ। त्यसका लागि पनि बजेट माग गरेका छौं,” प्रवक्ता बीके भन्छन्, “हामीले खेलकुद प्रतियोगिता र संरचना विकासका लागि नै बजेट माग गरेका छौं।”
राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष श्रेष्ठले भने पोखरामा हुने भनिएको नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट विनियोजन हुनेमा शंका व्यक्त गरे।
“फागुनमा हुने भनिएको नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट नआउने भन्ने सुनिएको छ। यसको मतलब सरकार २०७७ सालमा कुनै पनि खेलकुद गतिविधि नगर्ने भन्ने मनस्थितीमा देखिन्छ,” श्रेष्ठले थपे, “यो महामारी बढ्दै गएर विकराल रूप लियो भने हामीले गर्न नसक्ने छुट्टै कुरा हो। तर, प्रतियोगिता गर्न हामीसँग समय छ। त्यसैले अहिले नै प्रतियोगिता नगर्ने भन्ने कुरा आपत्तिजनक छ। त्यो हो भने खेलाडीले केका लागि अभ्यास गर्ने? कुन प्रतियोगिताका लागि तयारी गर्ने? त्यसकारण २०७७ मा सरकारले खेलकुदलाई खासै चलायमान बनाउन लागेको जस्तो देखिँदैन।”
स्रोतका अनुसार यसपटक राष्ट्रिय योजना आयोगले युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई १ अर्ब ६१ करोडमा योजना निर्धारण गर्न अनुरोध गरेको थियो। अझ त्यसमा पनि १५ प्रतिशत कम गरी योजना बनाउन खेलुकद मन्त्रालयलाई अनुरोध गरेको जनाइएको छ। खेलकुद मन्त्रालयले कतिको योजना तयार गरेर पठायो भन्ने त प्रष्ट छैन, तर यो वर्ष खेलकुदमा बजेट घट्ने निश्चितजस्तै छ।
कोभिड-१९ महामारीले स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगार जस्ता विषय प्राथमिकतामा रहे पनि मानसिक र शारिरिक विकासका लागि खेलकुदलाई पनि उपेक्षा गर्न नहुने १३औं सागकी स्वर्ण पदक विजेता सन्तोषी श्रेष्ठ बताउँछिन्।
“अहिले सबैको ध्यान कोभिड-१९ मै छ। त्यसकारण स्वास्थ्यलगायतका क्षेत्र प्राथमिकतामा पर्नु स्वाभाविक नै हो। तर त्यसो भन्दैमा खेलुकद, कला तथा मनोरञ्जन जस्ता क्षेत्रलाई उपेक्षा गरिनु हुदैन,” १३औं सागको एथलेटिक्समा १० हजार मिटर दौडमा स्वर्ण पदक जितेकी सन्तोषी भन्छिन्, “खेलाडीको लागि प्रत्यक्ष रकम नभए पनि प्रतियोगिता धेरै हुनुपर्यो। अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता बढाउनुपर्छ। त्यसका लागि खेलाडीलाई फिट राख्नु जरूरी छ। सरकारले मानसिक तथा शारिरिक स्वास्थ्यलाई पनि ध्यान दिनुपर्छ।”
टेबलटेनिसका अनुभवी खेलाडी शिबसुन्दर गोथेले पनि खेलाडीको सेवा सुविधा प्रत्यक्ष रूपमा राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितासँग जोडिने भएकाले धेरैभन्दा धेरै प्रतियोगिताहरू गर्नुपर्ने बताए। उनी त्यसकारण पनि खेलकुदमा बजेट बढाउनुका साथै खेलाडीको मनोबल बढाउने खालका कार्यक्रम समेट्नुपर्ने बताउँछन्।
“खेलकुदमा बजेट बढाउनुपर्छ भन्ने हो। खेलाडीलाई सधैभर प्रशिक्षणमा राख्ने, प्रतियोगिताहरू आयोजना भयो भने खेलाडीलाई राम्रो हुने हो। खेलाडीलाई मात्र नभई यसले देशलाई राम्रो हुने हो। त्यसको राम्रो उदाहरण १३औं सागमा नेपालले हासिल गरेको सफलता हो,” तेह्रौं सागमा टेबलटेनिसमा पुरूष टीमतर्फ रजत पदक जितेका गोथेले भने, “त्यसैले त्यस्ता कार्यक्रमलाई सिधै सम्बोधन गर्ने खालको बजेट आउनपर्छ भन्ने हो। महामारीका कारण खेलाडीहरू सिथिल भएको अवस्था छ। अझै पनि खेलाडी विदेश पलायन हुने अवस्था छ। त्यसैले उनीहरूको मनोबल बढाउने तथा भविष्य सुनिश्चित गर्ने खालका कार्यक्रमहरू बजेटमा समेटियो दियो भने खेलाडीको हौसला बढ्थ्यो।”
" />
खेलकुदमा खेलाडी पहिलो हो। खेलाडीले गर्ने प्रदर्शनमै खेलकुद क्षेत्रको भविष्य निर्धारण हुन्छ। खेलकुद क्षेत्रले प्रगति गरे, नगरेको मापन पनि खेलाडीको प्रदर्शनले निर्धारण गर्ने गर्छ। विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा खेलाडीको प्रदर्शन तथा व्यवहारले त्यस देशको समृद्धिलाई झल्काउने गर्छ। त्यसैले नै देशलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पहिचान दिलाउने प्रभावकारी दुतका रूपमा खेलाडीलाई हेरिन्छ।
तर नेपालमा भने खेलकुद क्षेत्र सधैँ कम प्राथमिकतामा पर्ने गरेको छ । सिंगो खेलकुद क्षेत्र नै प्राथमिकतामा नपरेपछि खेलाडी त उपेक्षामा पर्ने भइहाले । खासमा खेलाडीका लागि नै भनेर बजेटमा प्रत्यक्ष रूपमा कुनै कार्यक्रम नै निर्धारण गरिएको हुँदैन । ओलम्पिक, एहियाली खेलकुद तथा तथा दक्षिण एशियाली खेलुकद प्रतियोगितामा पदक जित्ने खेलाडीलाई प्रोत्साहनस्वरूप मासिक भत्ताबाहेक अरू रकम सीधै खेलाडीको हातमा पर्दैन। त्यसबाहेक खेलाडीले पाउने भनेको राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगिता हुँदा बन्द प्रशिक्षणमा बस्दा पाउने भत्ता तथा पुरस्कार मात्र हो ।
“जम्मा बजेटको एक प्रतिशत बजेट पनि खेलकुदमा आउँदैन। युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयमा आउने बजेट पनि चार तिर विभाजन हुन्छ,” राष्ट्रिय खेलकुद परिषद्का आर्थिक प्रशासन शाखा प्रमुख रिखिराम पोखरेल भन्छन्, “राखेपमा आउने बजेट पनि प्रत्यक्ष रूपमा खेलाडीको सेवा सुविधामा जाने भन्ने हुँदैन। ओलम्पिक, दक्षिण एशियाली खेलकुद तथा सागमा पदक जित्नेहरूका लागि मासिक प्रोत्साहन भत्ता भनेर जान्छ। नभए प्रतियोगिताहरू हुँदा पाउने रकम नै हो खेलाडीले पाउने।”
आगामी बजेटबाट अपेक्षा
गत वर्ष १३औं सागबाहेक युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयको निम्ति ३ अर्ब ९९ करोड बजेट छुट्याइएको थियो । त्यसमध्ये ३ अर्ब ५ करोड बजेट राखेपमा गएको थियो। त्यसमध्ये ६५ करोड प्रशासनिक खर्च तथा कार्यक्रमका लागि ६५ करोडको हाराहारीमा बजेट आएको थियो। बाँकी सबै पूर्वाधार विकासमा गएको थियो।
“अहिलेसम्मको ट्रेन्ड हेर्ने हो भने सरकारले खेलकुदलाई खासै प्राथमिकतामा राखेको देखिँदैन। यसपटक झनै बजेट घटाइएको भन्ने छ। अहिलेसम्म खेलाडीकै लागि भनेर बजेट आएको देखिँदैन। प्रोत्साहन भत्ता भनेर आउँछ। खेलकुद विकास भनेर बजेट आउँछ त्यो पनि सही सदुपयोग हुदैन,” राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष दीपक श्रेष्ठ भन्छन्, “त्यही भएर हामीले बारम्बार खेलाडीलाई बाहै्र महिना प्रशिक्षणमा राख्नुपर्छ भन्छौं। तर यहाँ प्रतियोगिता शुरू हुनभन्दा एक, दुई महिनाअघि मात्र प्रशिक्षणमा राखिन्छ।”
युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. मानबहादुर बीकेले पनि मन्त्रालयमा आएको बजेटको ठुलो हिस्सा राखेपमा जाने भए पनि खेलाडीको सेवा सुविधाका लागि भनेर प्रत्यक्ष बजेट विनियोजन नहुने बताए। उनले आगामी बजेटका लागि नियमित सबै कार्यक्रममा बजेट माग गरिएको बताए।
“कोभिड-१९ महामारीले गर्दा यसपटक बजेटको ठुलो हिस्सा स्वास्थ्यमा जाने सम्भावना छ। तर हामीले निरन्तर रूपमा चलिरहेका सबै कार्यक्रमका लागि बजेट माग गरेका छौं। यस वर्ष नवौं राष्ट्रिय खेलकुद हुने भनिएको छ। त्यसका लागि पनि बजेट माग गरेका छौं,” प्रवक्ता बीके भन्छन्, “हामीले खेलकुद प्रतियोगिता र संरचना विकासका लागि नै बजेट माग गरेका छौं।”
राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष श्रेष्ठले भने पोखरामा हुने भनिएको नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट विनियोजन हुनेमा शंका व्यक्त गरे।
“फागुनमा हुने भनिएको नवौं राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट नआउने भन्ने सुनिएको छ। यसको मतलब सरकार २०७७ सालमा कुनै पनि खेलकुद गतिविधि नगर्ने भन्ने मनस्थितीमा देखिन्छ,” श्रेष्ठले थपे, “यो महामारी बढ्दै गएर विकराल रूप लियो भने हामीले गर्न नसक्ने छुट्टै कुरा हो। तर, प्रतियोगिता गर्न हामीसँग समय छ। त्यसैले अहिले नै प्रतियोगिता नगर्ने भन्ने कुरा आपत्तिजनक छ। त्यो हो भने खेलाडीले केका लागि अभ्यास गर्ने? कुन प्रतियोगिताका लागि तयारी गर्ने? त्यसकारण २०७७ मा सरकारले खेलकुदलाई खासै चलायमान बनाउन लागेको जस्तो देखिँदैन।”
स्रोतका अनुसार यसपटक राष्ट्रिय योजना आयोगले युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई १ अर्ब ६१ करोडमा योजना निर्धारण गर्न अनुरोध गरेको थियो। अझ त्यसमा पनि १५ प्रतिशत कम गरी योजना बनाउन खेलुकद मन्त्रालयलाई अनुरोध गरेको जनाइएको छ। खेलकुद मन्त्रालयले कतिको योजना तयार गरेर पठायो भन्ने त प्रष्ट छैन, तर यो वर्ष खेलकुदमा बजेट घट्ने निश्चितजस्तै छ।
कोभिड-१९ महामारीले स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगार जस्ता विषय प्राथमिकतामा रहे पनि मानसिक र शारिरिक विकासका लागि खेलकुदलाई पनि उपेक्षा गर्न नहुने १३औं सागकी स्वर्ण पदक विजेता सन्तोषी श्रेष्ठ बताउँछिन्।
“अहिले सबैको ध्यान कोभिड-१९ मै छ। त्यसकारण स्वास्थ्यलगायतका क्षेत्र प्राथमिकतामा पर्नु स्वाभाविक नै हो। तर त्यसो भन्दैमा खेलुकद, कला तथा मनोरञ्जन जस्ता क्षेत्रलाई उपेक्षा गरिनु हुदैन,” १३औं सागको एथलेटिक्समा १० हजार मिटर दौडमा स्वर्ण पदक जितेकी सन्तोषी भन्छिन्, “खेलाडीको लागि प्रत्यक्ष रकम नभए पनि प्रतियोगिता धेरै हुनुपर्यो। अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता बढाउनुपर्छ। त्यसका लागि खेलाडीलाई फिट राख्नु जरूरी छ। सरकारले मानसिक तथा शारिरिक स्वास्थ्यलाई पनि ध्यान दिनुपर्छ।”
टेबलटेनिसका अनुभवी खेलाडी शिबसुन्दर गोथेले पनि खेलाडीको सेवा सुविधा प्रत्यक्ष रूपमा राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितासँग जोडिने भएकाले धेरैभन्दा धेरै प्रतियोगिताहरू गर्नुपर्ने बताए। उनी त्यसकारण पनि खेलकुदमा बजेट बढाउनुका साथै खेलाडीको मनोबल बढाउने खालका कार्यक्रम समेट्नुपर्ने बताउँछन्।
“खेलकुदमा बजेट बढाउनुपर्छ भन्ने हो। खेलाडीलाई सधैभर प्रशिक्षणमा राख्ने, प्रतियोगिताहरू आयोजना भयो भने खेलाडीलाई राम्रो हुने हो। खेलाडीलाई मात्र नभई यसले देशलाई राम्रो हुने हो। त्यसको राम्रो उदाहरण १३औं सागमा नेपालले हासिल गरेको सफलता हो,” तेह्रौं सागमा टेबलटेनिसमा पुरूष टीमतर्फ रजत पदक जितेका गोथेले भने, “त्यसैले त्यस्ता कार्यक्रमलाई सिधै सम्बोधन गर्ने खालको बजेट आउनपर्छ भन्ने हो। महामारीका कारण खेलाडीहरू सिथिल भएको अवस्था छ। अझै पनि खेलाडी विदेश पलायन हुने अवस्था छ। त्यसैले उनीहरूको मनोबल बढाउने तथा भविष्य सुनिश्चित गर्ने खालका कार्यक्रमहरू बजेटमा समेटियो दियो भने खेलाडीको हौसला बढ्थ्यो।”
">
खेलाडीको निम्ति छुट्याइएला र बजेट ?: Dekhapadhi
खेलाडीको निम्ति छुट्याइएला र बजेट ?
<p>काठमाडौं। सरकारले आउँदो वर्षका लागि बजेट प्रस्तुत गर्ने दिन आइसक्दा पनि खेल क्षेत्र भने खासै आशावादी हुन सकेको छैन । महामारीको बीचमा आउँदै गरेको बजेटको मुख्य लक्ष्‍य स्वास्थ्य, कृषि र शिक्षा हुने भनिएको छ । यस्तो अवस्थामा सधैँ उपेक्षामा पर्ने खेल क्षेत्र झनै उपेक्षामा पर्ने हो कि भन्‍ने चिन्तामा छन् खेलाडीहरू । </p>
<p>यसै पनि कम हुने युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयको बजेट चार शीर्षकमा विभाजन हुन्छ- युवा परिषद्, स्काउट, राष्‍ट्रिय खेलकुद परिषद्, मन्त्रालय र युवा स्वरोजगार कार्यक्रम। तथापी यसको ठूलो हिस्सा राष्‍ट्रिय खेलकुद परिषद्ले पाउने गर्छ। </p>
<p style="text-align:center"><img alt="" height="504" src="https://www.dekhapadhi.com/storage/photos/shares/Sports/football.jpg" width="756" /></p>
<p>खेलकुदमा खेलाडी पहिलो हो। खेलाडीले गर्ने प्रदर्शनमै खेलकुद क्षेत्रको भविष्‍य निर्धारण हुन्छ। खेलकुद क्षेत्रले प्रगति गरे, नगरेको मापन पनि खेलाडीको प्रदर्शनले निर्धारण गर्ने गर्छ। विभिन्‍न अन्तर्राष्‍ट्रिय प्रतियोगितामा खेलाडीको प्रदर्शन तथा व्यवहारले त्यस देशको समृद्धिलाई झल्काउने गर्छ। त्यसैले नै देशलाई अन्तर्राष्‍ट्रिय स्तरमा पहिचान दिलाउने प्रभावकारी दुतका रूपमा खेलाडीलाई हेरिन्छ। </p>
<p>तर नेपालमा भने खेलकुद क्षेत्र सधैँ कम प्राथमिकतामा पर्ने गरेको छ । सिंगो खेलकुद क्षेत्र नै प्राथमिकतामा नपरेपछि खेलाडी त उपेक्षामा पर्ने भइहाले । खासमा खेलाडीका लागि नै भनेर बजेटमा प्रत्यक्ष रूपमा कुनै कार्यक्रम नै निर्धारण गरिएको हुँदैन । ओलम्पिक, एहियाली खेलकुद तथा तथा दक्षिण एशियाली खेलुकद प्रतियोगितामा पदक जित्ने खेलाडीलाई प्रोत्साहनस्वरूप मासिक भत्ताबाहेक अरू रकम सीधै खेलाडीको हातमा पर्दैन। त्यसबाहेक खेलाडीले पाउने भनेको राष्‍ट्रिय तथा अन्तर्राष्‍ट्रिय प्रतियोगिता हुँदा बन्द प्रशिक्षणमा बस्दा पाउने भत्ता तथा पुरस्कार मात्र हो । </p>
<p>“जम्मा बजेटको एक प्रतिशत बजेट पनि खेलकुदमा आउँदैन। युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयमा आउने बजेट पनि चार तिर विभाजन हुन्छ,” राष्‍ट्रिय खेलकुद परिषद्का आर्थिक प्रशासन शाखा प्रमुख रिखिराम पोखरेल भन्छन्, “राखेपमा आउने बजेट पनि प्रत्यक्ष रूपमा खेलाडीको सेवा सुविधामा जाने भन्‍ने हुँदैन। ओलम्पिक, दक्षिण एशियाली खेलकुद तथा सागमा पदक जित्नेहरूका लागि मासिक प्रोत्साहन भत्ता भनेर जान्छ। नभए प्रतियोगिताहरू हुँदा पाउने रकम नै हो खेलाडीले पाउने।”</p>
<p><strong>आगामी बजेटबाट अपेक्षा</strong><br />
गत वर्ष १३औं सागबाहेक युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयको निम्ति ३ अर्ब ९९ करोड बजेट छुट्याइएको थियो । त्यसमध्ये ३ अर्ब ५ करोड बजेट राखेपमा गएको थियो। त्यसमध्ये ६५ करोड प्रशासनिक खर्च तथा कार्यक्रमका लागि ६५ करोडको हाराहारीमा बजेट आएको थियो। बाँकी सबै पूर्वाधार विकासमा गएको थियो। </p>
<p style="text-align:center"><img alt="" height="504" src="https://www.dekhapadhi.com/storage/photos/shares/Sports/Morning photo for story.jpg" width="792" /></p>
<p>“अहिलेसम्मको ट्रेन्ड हेर्ने हो भने सरकारले खेलकुदलाई खासै प्राथमिकतामा राखेको देखिँदैन। यसपटक झनै बजेट घटाइएको भन्‍ने छ। अहिलेसम्म खेलाडीकै लागि भनेर बजेट आएको देखिँदैन। प्रोत्साहन भत्ता भनेर आउँछ। खेलकुद विकास भनेर बजेट आउँछ त्यो पनि सही सदुपयोग हुदैन,” राष्‍ट्रिय तथा अन्तर्राष्‍ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष दीपक श्रेष्‍ठ भन्छन्, “त्यही भएर हामीले बारम्बार खेलाडीलाई बाहै्र महिना प्रशिक्षणमा राख्नुपर्छ भन्छौं। तर यहाँ प्रतियोगिता शुरू हुनभन्दा एक, दुई महिनाअघि मात्र प्रशिक्षणमा राखिन्छ।”</p>
<p>युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. मानबहादुर बीकेले पनि मन्त्रालयमा आएको बजेटको ठुलो हिस्सा राखेपमा जाने भए पनि खेलाडीको सेवा सुविधाका लागि भनेर प्रत्यक्ष बजेट विनियोजन नहुने बताए। उनले आगामी बजेटका लागि नियमित सबै कार्यक्रममा बजेट माग गरिएको बताए। </p>
<p>“कोभिड-१९ महामारीले गर्दा यसपटक बजेटको ठुलो हिस्सा स्वास्थ्यमा जाने सम्भावना छ। तर हामीले निरन्तर रूपमा चलिरहेका सबै कार्यक्रमका लागि बजेट माग गरेका छौं। यस वर्ष नवौं राष्‍ट्रिय खेलकुद हुने भनिएको छ। त्यसका लागि पनि बजेट माग गरेका छौं,” प्रवक्ता बीके भन्छन्, “हामीले खेलकुद प्रतियोगिता र संरचना विकासका लागि नै बजेट माग गरेका छौं।”</p>
<p>राष्‍ट्रिय तथा अन्तर्राष्‍ट्रिय खेलाडी संघका अध्यक्ष श्रेष्‍ठले भने पोखरामा हुने भनिएको नवौं राष्‍ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट विनियोजन हुनेमा शंका व्यक्त गरे। </p>
<p>“फागुनमा हुने भनिएको नवौं राष्‍ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताका लागि बजेट नआउने भन्‍ने सुनिएको छ। यसको मतलब सरकार २०७७ सालमा कुनै पनि खेलकुद गतिविधि नगर्ने भन्‍ने मनस्थितीमा देखिन्छ,” श्रेष्‍ठले थपे, “यो महामारी बढ्दै गएर विकराल रूप लियो भने हामीले गर्न नसक्ने छुट्टै कुरा हो। तर, प्रतियोगिता गर्न हामीसँग समय छ। त्यसैले अहिले नै प्रतियोगिता नगर्ने भन्‍ने कुरा आपत्तिजनक छ। त्यो हो भने खेलाडीले केका लागि अभ्यास गर्ने? कुन प्रतियोगिताका लागि तयारी गर्ने? त्यसकारण २०७७ मा सरकारले खेलकुदलाई खासै चलायमान बनाउन लागेको जस्तो देखिँदैन।”</p>
<p>स्रोतका अनुसार यसपटक राष्‍ट्रिय योजना आयोगले युवा तथा खेलकुद मन्त्रालयलाई १ अर्ब ६१ करोडमा योजना निर्धारण गर्न अनुरोध गरेको थियो। अझ त्यसमा पनि १५ प्रतिशत कम गरी योजना बनाउन खेलुकद मन्त्रालयलाई अनुरोध गरेको जनाइएको छ। खेलकुद मन्त्रालयले कतिको योजना तयार गरेर पठायो भन्‍ने त प्रष्‍ट छैन, तर यो वर्ष खेलकुदमा बजेट घट्ने निश्चितजस्तै छ। </p>
<p>कोभिड-१९ महामारीले स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगार जस्ता विषय प्राथमिकतामा रहे पनि मानसिक र शारिरिक विकासका लागि खेलकुदलाई पनि उपेक्षा गर्न नहुने १३औं सागकी स्वर्ण पदक विजेता सन्तोषी श्रेष्‍ठ बताउँछिन्। </p>
<p style="text-align:center"><img alt="" height="504" src="https://www.dekhapadhi.com/storage/photos/shares/Sports/Morning photo for story 02.jpg" width="756" /></p>
<p>“अहिले सबैको ध्यान कोभिड-१९ मै छ। त्यसकारण स्वास्थ्यलगायतका क्षेत्र प्राथमिकतामा पर्नु स्वाभाविक नै हो। तर त्यसो भन्दैमा खेलुकद, कला तथा मनोरञ्जन जस्ता क्षेत्रलाई उपेक्षा गरिनु हुदैन,” १३औं सागको एथलेटिक्समा १० हजार मिटर दौडमा स्वर्ण पदक जितेकी सन्तोषी भन्छिन्, “खेलाडीको लागि प्रत्यक्ष रकम नभए पनि प्रतियोगिता धेरै हुनुपर्यो। अन्तर्राष्‍ट्रिय प्रतियोगितामा सहभागिता बढाउनुपर्छ। त्यसका लागि खेलाडीलाई फिट राख्नु जरूरी छ। सरकारले मानसिक तथा शारिरिक स्वास्थ्यलाई पनि ध्यान दिनुपर्छ।”</p>
<p>टेबलटेनिसका अनुभवी खेलाडी शिबसुन्दर गोथेले पनि खेलाडीको सेवा सुविधा प्रत्यक्ष रूपमा राष्‍ट्रिय तथा अन्तर्राष्‍ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितासँग जोडिने भएकाले धेरैभन्दा धेरै प्रतियोगिताहरू गर्नुपर्ने बताए। उनी त्यसकारण पनि खेलकुदमा बजेट बढाउनुका साथै खेलाडीको मनोबल बढाउने खालका कार्यक्रम समेट्नुपर्ने बताउँछन्। </p>
<p>“खेलकुदमा बजेट बढाउनुपर्छ भन्‍ने हो। खेलाडीलाई सधैभर प्रशिक्षणमा राख्ने, प्रतियोगिताहरू आयोजना भयो भने खेलाडीलाई राम्रो हुने हो। खेलाडीलाई मात्र नभई यसले देशलाई राम्रो हुने हो। त्यसको राम्रो उदाहरण १३औं सागमा नेपालले हासिल गरेको सफलता हो,” तेह्रौं सागमा टेबलटेनिसमा पुरूष टीमतर्फ रजत पदक जितेका गोथेले भने, “त्यसैले त्यस्ता कार्यक्रमलाई सिधै सम्बोधन गर्ने खालको बजेट आउनपर्छ भन्‍ने हो। महामारीका कारण खेलाडीहरू सिथिल भएको अवस्था छ। अझै पनि खेलाडी विदेश पलायन हुने अवस्था छ। त्यसैले उनीहरूको मनोबल बढाउने तथा भविष्‍य सुनिश्चित गर्ने खालका कार्यक्रमहरू बजेटमा समेटियो दियो भने खेलाडीको हौसला बढ्थ्यो।”</p>
.jpg)
