'कोभिड-१९ को संकटलाई अवसरमा बदल्ने योजना बनाऔं'
<p><em>कोभिड-१९ का कारण देशको अर्थतन्त्र धरासायी बनेको छ। निजी क्षेत्रले अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन विशेष योगदान गर्न सक्छ। सरकारलाई सल्लाह, सुझाव दिने र सहकार्यका काममा निजी क्षेत्र अगाडि आउन सक्छ। कोभिड-१९ को सन्त्रासले श्रम बजारमा पारेको असर र ती समस्या समाधानमा निर्वाह गर्नुपर्ने भूमिकाको विषयमा केन्द्रित रहेर नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका उपाध्यक्ष </em><strong>चन्द्रप्रसाद ढकाल</strong><em>सँग गरिएको कुराकानीः</em></p>
<p><strong>तपाईं नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघको उपाध्यक्ष पनि हुनुहुन्छ। लकडाउनले श्रम र रोजगारीको क्षेत्रमा परेको असर कस्तो देखिरहनुभएको छ ?</strong><br />
लकडाउन भएको आज ४० दिन भयो। सबै उद्योग प्रतिष्‍ठानहरू बन्द छन्। सबैॅग़ श्रमिकले काम गर्न पाएका छैनन्। र, व्यवसाय पनि ठप्प छ। नेपालमा मात्रै होइन, विश्‍वभर नै यस्तो समस्या छ। अहिलेसम्म अनुमान नगरेको परिस्थिति भोगिरहेका छौं।</p>
<p>पहिला पनि बाढी पहिरो, भूकम्पजस्ता प्राकृतिक प्रकोपले समस्या सिर्जना गरेका थिए। त्यस्ता विपत्तिको असर त्यही ठाउँमा मात्रै रहन्थ्यो। तर, अहिले सबैतिर पूर्ण रूपमा बन्द भएको अवस्था छ। </p>
<blockquote>
<p>नेपालमा जीडीपीको करिब ३० प्रतिशत बराबरको आकारको रेमिट्यान्सको योगदान थियो। भर्खरै विश्‍व बैंकले सार्वजनिक गरेको एउटा रिपोर्टमा यो वर्ष नेपालमा आउने रेमिट्यान्स करीब १४ प्रतिशत कम हुने उल्लेख छ।</p>
</blockquote>
<p>यही कारण मजदुरहरूले रोजगारी गुमाउने र कतिपयको गुमिसकेको अवस्था छ। नेपालमा जीडीपीको करिब ३० प्रतिशत बराबरको आकारको रेमिट्यान्सको योगदान थियो। त्यसमा प्रत्यक्ष प्रभाव पर्ने देखिएको छ। भर्खरै विश्‍व बैंकले सार्वजनिक गरेको एउटा रिपोर्टमा यो वर्ष नेपालमा आउने रेमिट्यान्स करीब १४ प्रतिशत कम हुने उल्लेख छ।</p>
<p>यससँगै विदेशमा काम गर्ने नेपालीले पनि रोजगारी गुमाउने अवस्था आएको छ। त्यहाँ रोजगारी गुमाउनेहरु नेपाल फर्किने सम्भावना छ। नेपालमा बैंकिङ क्षेत्रमा निक्षेपको रूपमा रेमिट्यान्स आएर परिचालन हुने अवस्था थियो। त्यो पनि कम हुने देखिएको छ।</p>
<p>रेमिट्यान्स कम हुने र उद्योग कलकारखाना पनि बन्द हुँदा धेरै मजदुर र कर्मचारीले रोजगारी गुमाउनुपर्ने अवस्था देखिएको छ। दैनिक ज्यालादारीमा काम गर्ने मान्छेले काम नपाएको अवस्था छ। त्यसैगरी, औपचारिक क्षेत्रमा नियमित काम गर्ने मजदुरहरूको पनि रोजगारी गुम्‍ने अवस्था छ। व्यवसायको तर्फबाट हेर्दा साना तथा मझौला अथवा ठूला उद्योग कलकारखानाहरू र क्षेत्रगत रूपमा हेर्दा पर्यटीय गतिविधि पूर्ण रूपमा बन्द भएको छ। पर्यटन क्षेत्रमा ठूलो संख्यामा रोजगारी गुम्‍ने सम्भवाना देखेको छु।</p>
<p><strong>विदेशमा रोजगारी गुमाएर फर्किने नेपालीलाई स्वदेशमा कसरी व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ ?</strong><br />
वैदेशिक रोजगारीबाट फर्केको मान्छेले केही न केही सीप सिकेर फर्केको हुन्छ। अब नेपालमा सरकारले उद्योग प्रतिष्‍ठानहरूलाई ‘बुस्ट अप’ गर्ने नीति बनाउनुपर्छ। त्यसो हुँदा भइरहेको रोजगारीलाई निरन्तरता दिने र नयाँ रोजगारी सिर्जना गर्न सकिने अवस्था आउँछ।</p>
<p>सबै उद्योग व्यवसाय राम्रोसँग चल्दा सरकारको राजश्‍वको स्रोत पनि बढ्छ। उद्योग प्रतिष्‍ठानहरूलाई राहतकै प्याकेजहरू दिनुपर्छ, जसले भइरहेको रोजगारीलाई निरन्तरता दिन सक्छ र विदेशबाट फर्कने व्यक्तिहरूलाई पनि उनीहरूको सीपअनुसारको काम दिन सकिन्छ।<br />
<br />
<strong>यो महामारीले समस्या मात्रै होइन, अवसर पनि दिएको छ भन्‍ने गरिन्छ। नेपालको आर्थिक विकासको लागि त्यस्ता के अवसर हुन सक्लान् ?</strong><br />
कुनै एक जना व्यक्ति विदेशमा गएर काम गर्ने र घरको मान्छे काम नगरी बस्ने अवस्था छ। विदेशबाट फर्र्किएपछि दुवै जनाको रोजगारी हुँदैन। उसको छोराछोरी नै पढाउन नसकिने अवस्था आउँछ। कतिपय त गाउँबाट शहर आएर बसेका छन्।</p>
<blockquote>
<p>कतारमाथि नाकाबन्दी भयो। दूधको आयात रोकियो। पछि जहाजमा गाई ल्याएर दूध उत्पादन थालियो। डेरी प्रडक्ट त्यहीं बन्‍न थाल्यो। अहिले कतारले डेरी प्रोडक्ट निर्यात गर्छ। नेपालमा पनि यस्ता धेरै क्षेत्र छन्, जसमा हामी आत्मनिर्भर हुनु आवश्‍यक छ। </p>
</blockquote>
<p>यो समस्या हो। तर, यही समस्या अवसर पनि बन्‍न सक्छ। विभिन्‍न क्षेत्रमा आत्मनिर्भर हुने अवस्था सिर्जना गर्न सकिन्छ।</p>
<p>अहिलेको कतार यस्तै समस्याबाट बनेको हो। त्यहाँ नाकाबन्दी भयो। दूधको आयात रोकियो। पछि जहाजमा गाई ल्याएर दूध उत्पादन थालियो। डेरी प्रडक्ट त्यहीं बन्‍न थाल्यो। अहिले कतारले डेरी प्रोडक्ट निर्यात गर्छ। नेपालमा पनि यस्ता धेरै क्षेत्र छन्, जसमा हामी आत्मनिर्भर हुनु आवश्‍यक छ। </p>
<p>पहिले गाउँबाट काठमाडौं आउने अनि यहाँबाट विदेश जाने हुन्थ्यो। अब भने विदेशबाट काठमाडौं आउने र काठमाडौंबाट गाउँ फर्कने अवस्था आउँदैछ। कृषिको काम गर्ने र आत्मनिर्भर हुने परिस्थिति यसले ल्याउन सक्छ। नेपालका लागि यो अवसर पनि हो। </p>
<p><strong>कोभिड-१९ ले सिर्जना गरेको परिस्थितिसँग जुध्न निजी क्षेत्रले सरकारलाई कसरी सहयोग गर्छ ?</strong><br />
उद्योग वाणिज्य महासंघको तर्फबाट नेपाल सरकारका मन्त्रीहरू र राष्‍ट्र बैंकलाई सुझाव लिखित रूपमा दिएका छौं। तत्कालीन, मध्यकालीन र दीर्घकालीन योजना बनाएर अघि बढ्नुपर्छ।</p>
<p>सरकारले आधारभूत कुराहरू पहिले गर्नुपर्छ। जस्तो, बैंक तथा वित्तीय संस्थामा चैत मसान्तसम्म बुझाउनुपर्ने किस्ता असार मसान्तसम्म सारेको छ। चैत, वैशाखमा बुझाउनुपर्ने कर २५ जेठसम्म बुझाउन समय दिएको छ।</p>
<p>त्यसैगरी, उद्योगी, व्यवसायीहरूले व्याजदर बढी भयो भनिरहेका छन्। त्यसका आधारमा राष्‍ट्र बैंकले असार मसान्तसम्म सहुलियतपूर्ण दरमा कर्जा दिनुपर्छ भनेको छ। </p>
<p>ज्यालादारी मजदुरहरूको खानेबस्नेलगायत आधारभूत विषय सम्बोधन भएको छजस्तो लाग्छ। उद्योग प्रतिष्‍ठानहरूको बुस्टअप गर्ने योजना बजेटमा आउँछ होला। नीजि क्षेत्रबाट पनि सुझाव दिइरहेका छौँ। </p>
<p><strong>सरकारले बजेट तयारी गरिरहेको छ। बजेटमा तपाईंहरूले गरेका अपेक्षा के-के हुन् ?</strong><br />
पहिलेको भन्दा यस पटकको बजेटको फरक हुनुुपर्छ। बेरोजगारी विश्‍वव्यापी हुँदै गएकाले यसलाई सम्बोधन गर्ने योजना बजेटमा हुनुपर्छ। उद्योग प्रतिष्‍ठानहरूलाई बुस्टअप गर्ने हिसाबको बजेटमा योजना समेटिएको हुनुपर्छ। उद्योग प्रतिष्‍ठानहरूले रोजगारी सिर्जना गरून् र राजश्‍व बढाउन सकून्। खुम्चिएको अर्थतन्त्रलाई गति दिने गरी योजना बनोस् भन्‍ने मेरो भनाइ हो।</p>
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
.jpg)
